Vrijdag 3 april 2020

Vandaag bij het wakker worden werd ik uitgenodigd tot het lezen van een artikel geschreven door Charles Eisenstein. Het bleek geen snelle 'read' te zijn. Ik scrolde en scrolde. Het bleef maar duren: 92 alinea's lang. Een streling voor mijn filosofische zijn. Straffe vragen en brave bedenkingen die ook in mijn brein al voorbij fladderden de voorbije weken.

Ik herinner me één van mijn eerste gedachten toen ik hoorde van de lockdown. Ik weet niet of ik fier moet zijn op die gedachte. Het was een vraag. Eerder een retorische vraag. Op noem het een ethische vraag.

'Denkt de mens nu echt dat hij God is?'

Een vreemde vraag komende van een wetenschappelijk opgeleid specimen als ik, dat heel goed weet dat God en Wetenschap al heel lang geleden vakkundig gescheiden werden van elkaar. Ik word plots teruggekatapulteerd in de tijd. Ik herinner me de lessen filosofie in eerste kandidatuur Geneeskunde. Herman De Dijn. De lessen wetenschapsfilosofie in de tweede kandidatuur gedoceerd door Luk Bouckaert. De lessen medische ethiek in de derde kandidatuur gegeven door Paul Schotsmans. Mag wat kan? Kan wat mag? Waardig sterven. De medische hardnekkigheid. Dat waren de thema's die er aan bod kwamen. Ik vond het heerlijk. Wegzinken in moeilijke vragen. Duivelse dilemma's. In een overvol auditorium in Supercity. Blauwe zetels waarin je heerlijk kon wegdommelen en dromen van een lekker lief op de eerste rij.

Back to reality. Corona. Juist ja.

Haast elke zin in het artikel van Charles Eisenstein nodigt uit tot reflectie. Toch deel ik vanavond slechts enkele zinnen, zinnen die mij heel erg raakten. Ze vertellen iets over onze toch wel erg scheefgegroeide relatie met de dood. Voel even met me mee en reflecteer. Laten we onze spinsels samen dragen, zorgeloos het weekend in, Palmzondag tegemoet. De feestelijke intocht in Jeruzalem. Nog geen week later zou hij sterven aan het kruis. Niet bepaald een menswaardige dood.   

Een menswaardige dood, wat is dat dan? Een menswaardig leven, hoe moet dat nu in tijden van Corona?

(...)

What is the right way to live? What is the right way to die? The answer to such questions, whether asked on behalf of oneself or on behalf of society at large, depends on how we hold death and how much we value play, touch, and togetherness, along with civil liberties and personal freedom. There is no easy formula to balance these values.

(...)

The mantra 'safety first' comes from a value system that makes survival top priority, and that depreciates other values like fun, adventure, play, and the challenging of limits.

(...)

Thus we have a medical system in which most decisions are based on calculations of risk, and in which the worst possible outcome, marking the physician’s ultimate failure, is death. Yet all the while, we know that death awaits us regardless. A life saved actually means a death postponed.

(...)

I asked a friend, a medical doctor who has spent time with the Q’ero in Peru, whether the Q’ero would (if they could) intubate someone to prolong their life. “Of course not,” she said. “They would summon the shaman to help him die well.” Dying well (which isn’t necessarily the same as dying painlessly) is not much in today’s medical vocabulary. No hospital records are kept on whether patients die well. That would not be counted as a positive outcome. In the world of the separate self, death is the ultimate catastrophe.

(...)

Not all of us would want to be in an ICU, isolated from loved ones with a machine breathing for us, at risk of dying alone- even if it means they might increase their chance of survival. Some of us might rather be held in the arms of loved ones at home, even if that means our time has come... Remember, death is no ending. Death is going home.

(...)

Het is onze verwrongen relatie met de dood die vandaag de dag speelt in hoe we omspringen met de Corona-crisis. Niemand wil doden op zijn geweten. Geen enkele burger. Geen enkele arts. Geen enkele viroloog. Geen enkele politicus. Dus we doen wat we kunnen om slachtoffers te sparen. Beter nog. Door massaal thuis te blijven sparen we niet enkel Covid-doden, er vallen ook minder slachtoffers op andere locaties. Minder verkeersongevallen, geen vliegtuigcrashes, minder post-operatieve sterfgevallen, minder doden als gevolg van griep en andere infecties die jaarlijks toch wel zorgen voor een puntige piek in de wintermaanden.

Ik vraag me af hoeveel doden er jaarlijks gemiddeld vallen in de maand maart. Ik ben benieuwd om dit cijfer te zien naast het cijfer van het aantal doden dat er viel in de maand maart van het jaar 2020. Ook de leeftijdsspreiding mag erbij. Dat weten we dan ook weer. Dan zien we weer wat beter in het duister van de crisis.

De vraag waar ik vanavond mee door het donker fietste: Is 'lockdown' niet elke winter opnieuw de best denkbare strategie om mensenlevens te sparen? Doen we vanaf nu elk jaar gezellig even een 'lockdown'? Het is ethisch verantwoord dat we mensenlevens redden, daarover zijn de meesten onder ons het roerend met elkaar eens. Maar is het ook ethisch verantwoord om mensen in alle eenzaamheid te laten sterven? Is het ethisch verantwoord mensen op te sluiten in hun huis? Is het ethisch verantwoord om jongeren weg te houden van hun vrienden? Is het ethisch verantwoord om onze ouderen af te snijden van hun familie? Is het ethisch verantwoord om te leven zonder aanraking? Is het ethisch verantwoord om het weekend in te stappen zonder een café-bezoek met vrienden? Geeft onze scheefgegroeide relatie met de dood ons het recht op carte blanche? Eén weluitgekiend uniform protocol? Is there truly only 1 ticket to ride?

Lastig, zo van die vragen waar geen mens een zinnig antwoord kan op formuleren. We kunnen enkel maar wikken en wegen. Ons gezond verstand gebruiken. En hopen dat we de juiste keuzes maken. In belang van het leven, in belang van de dood. Menswaardigheid voorop.

Pasen nadert. Nog één week en de paasklokken komen langs. Ik vergeet heel even dat we gepland hadden om dit weekend naar de bergen te reizen, dat we er zouden gaan genieten van sneeuw en hoogte en mekaar. Ik zet het allemaal uit mijn hoofd, want het wordt een zonnig weekend. Laat de grasmaaiers maar brommen. We houden het gras lekker kort dit jaar. Nog even geduld en dan kunnen we zelf ook weer naar de kapper voor onze lentesnit. Lekker zorgeloos vliegen we dan naar de zon. Icarus achterna.

Mogelijks heeft uw wel wat vrije tijd dit weekend. Dan nodig ik u graag uit tot het degusteren van dit artikel. Let op, ik waarschuw u, dit artikel telt niet minder dan 92 paragrafen. Lees het niet op uw smartphone, print het bedachtzaam uit, ga uw tuin in, zet u in de zon, met een gin-tonic erbij en verorber dit 5-sterren gerecht.
Het zal u smaken, vooral als u net als ik wel houdt van wat spek voor uw bek.

De ets bij deze blog maakte ik in 2006. De titel: 'A l'attaque'. Geen COVID-19. Maar HIV-1. Het AIDS-virus in hersenland, omdat HIV beschikt over de bijzonder ingenieuze eigenschap dat het neuronale cellen kan binnendringen, zijn DNA kan integreren in het DNA van de gastheercel en zich zo superslim kan verstoppen voor onze riddercellen. Straffe toebak, dat virus. Maar daarover vertel ik misschien wel een volgende keer.